Ewolucja euro od 1984 roku do chwili obecnej

Ewolucja euro kobiet od 1984 roku do 2025

Historia damskiego euro to niekończąca się opowieść o determinacji, pasji i nieustannym dążeniu do równości w sporcie, zdominowanym przez mężczyzn. Piłka w kobiecym wydaniu przeszła niesamowitą wręcz rewolucję, co widać szczególnie po organizowanych turniejach mistrzostw Europy.

Początki 1984 – 1995

W latach 1984 – 1997 turniej był rozgrywany co 2 lata (z wyjątkiem drugich mistrzostw, które miały miejsce w 1987 roku). Pierwsze mistrzostwa odbyły się w 1984 roku, w dniach 8 kwietnia – 27 maja, i zupełnie nie przypominały obecnego formatu turnieju. Eliminacje odbywały się od sierpnia 1982 roku do października 1983. Udział w nich brało 16 krajów, podzielonych na 4 grupy, z czego tylko zwycięzca grupy awansował na mistrzostwa.  Wówczas nie było jednego wybranego gospodarza, a mecze były rozgrywane w systemie mecz – rewanż, więc tak naprawdę gospodarzami były wszystkie państwa, uczestniczące w turnieju, czyli Anglia, Dania, Szwecja i Włochy.

Z racji tego, że na euro były tylko 4 zespoły to turniej rozpoczął się od meczów półfinałowych. W pierwszym półfinale Szwecja pokonała Włochy 5:3 (w dwumeczu), a w drugim Anglia pokonała Danię 3:1. Finał, również rozgrywany jako dwumecz, zakończył się remisem 1:1, w związku z czym do wyłonienia zwycięzcy potrzebne były rzuty karne, po których wygrały Szwedki i to one zostały pierwszymi mistrzyniami Europy.

Kolejny turniej 3 lata później miał dokładnie ten sam format. Eliminacje wyłoniły 4 uczestników. Tym razem, oprócz Włoch, Anglii i Szwecji, na turnieju zagrała Norwegia, która pokonała w finale pierwsze mistrzynie kontynentu 2:1. Tym razem nie było rozgrywanych dwumeczów, a pojawił się mecz o 3. miejsce, w którym Włoszki pokonały Angielki 2:1. Turniej trwał też znacznie krócej, bo tylko 3 dni (11 czerwca – 14 czerwca – red.).

W roku 1989 format rozgrywek znów nieco uległ zmianie. Przede wszystkim wybrany został gospodarz turnieju – Niemcy[1]. Pojawiło się też więcej spotkań w eliminacjach. Ponownie o przepustki na turniej walczyło 16 drużyn w 4 grupach[2]. Ale tym razem zwycięzcy i zespoły z 2. miejsc rozgrywały ze sobą dwumecze, których zwycięzcy awansowali na euro. RFN również brało udział w eliminacjach, mimo bycia gospodarzem turnieju.

Cztery zakwalifikowane zespoły rozegrały półfinały. Zwycięzcy awansowali do finału, a przegrani zagrali mecz o 3. miejsce. Norwegia po raz drugi weszła do finału, ale uległa, debiutującym na turnieju, Niemkom. W meczu o 3. miejsce Szwedki pokonały Włoszki po dogrywce.

Format turnieju w 1991 roku wyglądał identycznie jak ten dwa lata wcześniej. Różnica była jedynie taka, że pojawiło się 5 grup kwalifikacyjnych, z czego w dwóch znajdowały się po 3 zespoły.

Dla Polski miał on również historyczne znaczenie, ponieważ wtedy Polska po raz pierwszy wystartowała w kwalifikacjach. Biało – Czerwone znalazły się w Grupie 2 z Francuzkami i Szwedkami, ale niestety przegrały wszystkie swoje mecze i zajęły ostatnie miejsce w grupie kwalifikacyjnej.

Z grup trzyzespołowych dalej przechodził tylko jeden zespół, a z pozostałych po dwa i ponownie rozgrywane były spotkania mecz – rewanż, których zwycięzcy awansowali na euro. Reszta pozostawała taka sama: półfinał, mecz o 3. miejsce i finał. W finale ponownie spotkały się Niemki z Norweżkami i te pierwsze obroniły tytuł.

Taki format rozgrywania mistrzostw Europy utrzymał się do roku 1995. Jako ciekawostkę można dodać fakt, iż na euro ’93 Norweżki wreszcie przełamały złą passę i wygrały w finale, pokonując Włoszki 1:0.

Turniej euro ‘95 znów wyglądał nieco inaczej, a mianowicie pojawiła się zmiana półfinałach, które rozegrane zostały jako dwumecz. Broniące tytułu Norweżki odpadły właśnie po drugim meczu półfinałowym, gdzie ogółem przegrały 5:7. Po pierwszym meczu ½ finału obrończynie tytułu wygrywały ze Szwecją 4:3. W drugim już poniosły porażkę 1:4 i to Szwedki zagrały w finale z Niemkami, które wygrały 3:2 i odzyskały tytuł mistrzyń Europy.

1997: Zwiększenie prestiżu rozgrywek, zmiana formatu, pojawienie się fazy grupowej

Euro, rozgrywane w roku 1997, wyglądało zupełnie inaczej niż poprzednie turnieje. Zdecydowanie zwiększyła się liczba krajów, biorących udział w kwalifikacjach do euro, a także liczba drużyn na samym turnieju. 33 kraje, podzielone na 8 czterozespołowych grup (jedna grupa składała się z 5 zespołów), i dwie klasy rozgrywkowe, po 4 grupy w każdej. Drużyny z klasy A walczyły o 8 miejsc na mistrzostwach, natomiast zespoły z klasy B walczyły o awans do klasy A.

W klasie A bezpośrednio awansowali tylko zwycięzcy grup, natomiast drużyny z miejsc 2. 3. grały między sobą baraże o pozostałe 4 miejsca na turnieju.

Ośmiu finalistów na euro zostało podzielonych na dwie grupy po 4 zespoły, z których po dwie drużyny awansowały bezpośrednio do półfinału. Zwycięzcy spotkań półfinałowych awansowały do finału. Od 1997 roku nie rozgrywano już meczu o 3. miejsce. Kolejna zmiana, jaka nastąpiła na euro, to rozgrywanie turnieju co 4 lata, a nie co 2 jak dotychczas[3]. Nie zmieniło się w sumie tylko jedno. Niemki ponownie awansowały do finału i po raz kolejny go wygrały, pokonując tym razem Włoszki 2:0. 

Turnieje (i kwalifikacje do nich) w latach 2001 i 2005 wyglądały dokładnie tak samo, jak w roku 1997, wliczając w to jednego z finalistów. Jak się można łatwo domyślić, w finałach ponownie zagrały Niemki. W pierwszym pokonały Szwedki 1:0, a w drugim Norweżki 3:1.  Do 2005 roku gospodarz turnieju również brał udział w kwalifikacjach. Dopiero na euro ’05, organizowanym w Anglii, gospodynie miały pewne miejsce na mistrzostwach.

2009: Większa liczba zespołów na turnieju, inne zasady kwalifikacji

Kolejny turniej, rozegrany w 2009 roku w Finlandii, również miał kilka zmian. Wzorem poprzedniego turnieju gospodarz nie miał zapewnione miejsce podczas samego euro, natomiast zmienił się sposób kwalifikacji i liczba drużyn na turnieju.

Przede wszystkim kwalifikacje zostały podzielone na dwie fazy. W pierwszej uczestniczyło 20 drużyn, podzielonych na 5 grup po 4 zespoły w każdej. Do drugiej fazy awansowali tylko zwycięzcy grup. W drugiej fazie było już 30 drużyn – 5 z pierwszej fazy i 25 wcześniej rozstawionych. Druga faza liczyła 6 grup po 5 drużyn. Bezpośredni awans na turniej miały tylko drużyny, które wygrały grupę. Drużyny z 2. miejsc i 4 najlepsze zespoły z trzecich musiały grać baraże o występ na turnieju.

Samo euro również wyglądało nieco inaczej, ze względu na większą ilość zespołów. Drużyny zostały podzielone na 3 grupy (po 4 reprezentacje w każdej). Do dalszej fazy awansowały drużyny z 1. i 2. miejsc, a także dwa najlepsze zespoły z trzecich pozycji.

Zwiększona liczba uczestników wymusiła jeszcze jedną zmianę. Na turnieju w Finlandii po raz pierwszy pojawiły się mecze ćwierćfinałowe. Półfinały i finał pozostały bez zmian. I tak, w finale ponownie zagrały Niemki, które tym razem nie dały szans Anglii (wynik 6:2 dla Niemiec – red.).

Turniej 4 lata później miał dokładnie ten sam przebieg. Różnica była jedynie w sposobie kwalifikacji, gdzie w pierwszej fazie udział brało tylko 8 zespołów, w drugiej już 38 (36 rozstawionych + 2 z pierwszej fazy). Euro ’13 w Szwecji było też drugim i zarazem ostatnim turniejem, gdzie udział brało 12 drużyn. I również, jak na razie, ostatnim, który wygrała reprezentacja Niemiec (w finale pokonała Norwegię 1:0 – red.).

2017: Liczba zespołów ponownie się zwiększa

W następnych latach, na turniejach w 2017(w Holandii i również wygrała Holandia), i 2022 roku(w Anglii, gdzie również zwyciężył gospodarz)[4], format kwalifikacji czy samego turnieju już się zbytnio nie zmieniał. Tak naprawdę jedyną nowością było ponowne zwiększenie uczestników turnieju. Od 2017 roku liczba drużyn na euro wynosi 16, a nie 12 jak dotychczas, co przełożyło się na większą ilość grup. Zamiast trzech będą od teraz 4 grupy po 4 zespoły w każdej.

2025: Nowy początek dla Polski

Turniej w 2025 roku może nie będzie się mocno różnił od poprzednich rozgrywek, ale ma duże znaczenie dla Polski – nasza reprezentacja po raz pierwszy w historii zagra na mistrzostwach Europy. Jak ta historia będzie wyglądała dalej? W tej chwili nie wiemy, ale mamy nadzieję, że Biało – Czerwone pokażą na co je stać i może też mile nas zaskoczą.

[1] Wtedy jeszcze RFN, Niemcy Zachodnie

[2] Początkowo miało być 17 drużyn, ale Szkocja została zdyskwalifikowana

[3] Wyjątkiem był drugi turniej, który został rozegrany 3 lata po pierwszym

[4] Pierwotnie turniej miał się odbyć w 2021 roku, ale ze względu na Covid, męski turniej został przeniesiony na 2021 rok, a damski – na 2022 rok.